Shimli
Albwm
Allan: 30/01/25
Shimli yw’r albwm newydd sbon gan y canwr gwerin, ymchwilydd, tyfwr grawn a hanesydd diwylliannol Owen Shiers, sef, Cynefin. Wrth barhau i wreiddio ei gerddoriaeth yn gadarn yn arferion a llen gwerin Ceredigion, mae’r albwm yn cymryd ei theitl o arferiad sydd bellach wedi darfod yng Ngorllewin Cymru o gynnal nosweithiau llawen mewn melinau a gweithdai. Gan dynnu ysbrydoliaeth o ganu gwerin, traddodiad y beirdd gwlad – yn ogystal â straeon a hanes cof byw, mae’r albwm yn archwilio’r groesffordd rhwng cerddoriaeth, barddoniaeth, bwyd a byd natur. Mae’r gwaith yn fryslythyr personol o’r ymdrech i gynnal iaith, diwylliant a ffordd o fyw – deiseb gerddorol sydd yn mynegi llais y i’r amrywiol a’r diflanedig yn ein hoes o homogeneiddio ac lled-amnesia.
“Gwrthwenwyn tawel gwleidyddol i’r oes fodern” – ☆ ☆ ☆ ☆ Album Gwerin Y Mis, Y Guardian
“Caru fe!” – Cerys Matthews, BBC Radio 6
“Wrth fy modd! – Rhys Mwyn, Radio Cymru
Dilyn Afon
Albwm
Recordiadau Astar Artes
Albwm cyntaf Cynefin. Ffrwyth tair blynedd o ymchwil a gwaith, mae Dilyn Afon yn dilyn cynefinoedd diwylliannol sir Ceredigion, gan ddechrau yn Nyffryn Clettwr – bro ei febyd.
Wrth ddadorchuddio lleisiau, alawon a storiâu coll, mae’r albwm yn rhoi llais modern i dreftadaeth cyfoethog Ceredigion ac yn cyflwyno deunydd angof a bregus mewn golau newydd. Cynhyrchwyd gan John Hollis (Catrin Finch/Seckou Keita, Toto La Momposina)
“A stunning new talent” – The Guardian
“Remarkable..compelling listening” – MOJO
“Evocative and beautiful” – Sioe Gwerin BBC Radio 2
“✰✰✰✰ Beguiling…a distinct debut ” – Songlines
Helmi
Sengl
Helmi yw’r brif sengl o Shimli, albwm newydd Cynefin. Mae’r gân yn cyflwyno geiriau hen gerdd angof gan ffarmwr o Prengwyn, Evan Jones. Yn y gerdd, disgrifia Evans y ffermdy teuluol wedi’i amgylchynu gan fyddin wydn o helmi (teisi ŷd) mewn lifrau aur, gan amddiffyn y trigolion rhag newyn ac oerni’r gaeaf. Er tra rhamantaidd ag y gall y darluniad ymddangos, mae’r gerdd yn gofnod teimladwy a thelynegol o orffennol sydd ddim pell wedi mynd. Nid yn unig mae helmi wedi diflannu o dirwedd Cymru – yn arwyddocaol, felly hefyd y cnydau brodorol a fu unwaith yn bwydo’r genedl. I wlad sydd bellach bron yn gwbl ddibynnol ar fwyd wedi’i fewnforio, efallai bod neges amserol yn ei eiriau.
Cynhyrchwyd gan: Laurence Greed
Rhyddhawyd: 30/10/24
Helmi
Sengl
Ers 1930 mae niferoedd y cornicyllod ym Mhrydain wedi syrthio 90%. Heb os, mae newidiadau mewn dulliau amaethu wedi bod yn ffactor mawr yn y dirywiad hwn gan fod mecaneiddio, dwysáu a newidiadau i arferion ffermio âr oll wedi amddifadu’r aderyn ysblennydd hwn o’i gynefin naturiol. Bu eu hedfan acrobatig anhygoel a’u defodau paru gwanwynol unwaith yn ffenomenon cyffredin yn wybrennau cefn gwlad, ond maent bellach ar y cyfan wedi’u cyfyngu i nifer fach o ardaloedd gwarchodedig.
Soniodd y bardd a’r ffermwr Dic Jones, a fagwyd wrth ymyl gwarchodfa’r RSPB yn Ynys Hir, am ddiflaniad y gornchwiglen yn ei gerdd ‘Cornicyll’ (enw arall arni yng Ngheredigion yw ‘Hen Het’, gan fod yr enw yn dwyn tebygrwydd i’w alwadau). Mae’r gân hon wedi’i hysbrydoli gan gerdd Dic, yn ogystal â fy ymweliadau i â gwarchodfa’r Gornchwiglen yn Ynys Hir, ac mae’n sylwebaeth ar ddiflaniad yr aderyn o’r dirwedd ac o’r cof diwylliannol. Nid oes enghraifft fwy trawiadol o hyn na’r esiampl ddiweddar o’r cwpl a brynodd ‘Banc Cornicyll’ yn Sir Gaerfyrddin yn newid ei enw i ‘Hakuna matata’ – sy’n golygu ‘dim pryder’, ond ceisiwch ddweud hynny wrth y cornicyll sydd wedi diflannu o’r dirwedd yno — yn gorfforol ac ieithyddol.
Cynhyrchwyd gan: Laurence Greed
Rhyddhawyd: 14/01/25
Stand Up Now
Albwm Aml Gyfrannog
Cynghgrair Gweithwyr Y Tir
Mae’r casgliad hwn o ganeuon yn tynnu ar ddawn gyfunol aelodaeth CGYT a cherddorion sy’n cefnogi eu hachos. Mae ‘Stand Up Now’ yn coladu cerddoriaeth draddodiadol a gwreiddiol a gasglwyd o ffermydd, coedwigoedd a dinasoedd ein cenedl a ymleddir, ac mae’n sefyll mewn traddodiad balch o gerddoriaeth pobl a hanes pobl. Wedi’u recordio ar wanwyn oer a gwlyb 2021, mae’r pymtheg cân hyn yn codi themâu tragwyddol ein presennol a’n gorffennol; cariad, rhyddid a brwydrau llafur.
Mae Stand Up Now yn cynnwys recordiadau gan Robin Grey, The Norfolk Broads, Ewan McClennan a llawer mwy. Mae’n cynnwys straeon cyfoes fel baled Owen Shiers o’r fferm gymunedol Trecadwgan, yn ogystal â’r clasuron bythol, fel yr un sy’n rhoi ei henw i’r albwm. Mae ein cefn gwlad yn llawn brwydrau, ond mae byd gwell yn dod, a chanu fel y daw. Efallai mai nhw sy’n berchen ar y tir, ond nid yw’r caneuon yn perthyn i neb…
Mae’r Tonnau’n Tynnu
Albwm Aml-gyfrannog
Recordiadau Sain
Dyma albym aml-gyfrannog newydd sbon gyda chyfraniadau gan rai o artistiaid gwerin amlycaf Cymru – Gwilym Bowen Rhys, Lleucu Gwawr, Côr Meibion Carnguwch, Meinir Gwilym a Gwenan Gibbard, Iwan Huws, Einir Humphreys, Elidyr Glyn, Gethin Griffiths, Côr yr Heli, Cynefin, Dewi ‘Pws’ Morris, Lowri Evans, Twm Morys a Gwyneth Glyn, Hogia Llanbobman a Mair Tomos Ifans.
Mae’r siantis yn rhan ganolog o’n traddodiad gwerin cerddorol ni bellach, er mai caneuon gweddol ddiweddar ydi’r mwyafrif ohonynt. J Glyn Davies, un a fagwyd yn Lerpwl ond a dreuliodd hafau ei blentyndod yng nghartref y teulu ym mhentref Edern ym Mhen Llŷn, fu’n gyfrifol am eu casglu ynghyd a’u poblogeiddio – caneuon oedd rhain a glywodd gan forwyr yng Nghymru ac yn nhafarn y Welsh Harp yn Lerpwl ac yn ystod ei gyfnod yntau ar y môr. Ysgrifennodd eiriau Cymraeg ar eu cyfer ac anfarwolodd y bywyd morwrol Cymreig gan greu rhyw swyn a hudoliaeth arbennig drwy briodas berffaith rhwng gair ac alaw. Prin yw’r caneuon morwrol traddodiadol, er bod ambell un i’w cael, ond bellach mae caneuon cyfrolau J Glyn Davies, Cerddi Huw Puw a Cerddi Portinllaen, yn greiddiol i’n treftadaeth gerddorol. Caneuon gwaith y morwyr oeddynt wrth gwrs, caneuon i gynorthwyo’r morwyr gyda’r gwaith ar fwrdd y llong a’r canu rhythmig yn aml yn gymorth i gadw amser wrth drampio o amgylch y capstan neu wrth halio’r rhaffau neu godi’r angor. Erbyn hyn maent yn cynrychioli’r hen ffordd o fyw a phwysigrwydd y môr ym mywyd bob dydd trigolion ardal Llŷn yn arbennig. Daw’r alawon yn aml o bob rhan o’r byd, gan adlewyrchu’r teithio helaeth a fu o’r rhan fach hon o Gymru i bellafoedd byd a’r modd y mae’r sianti, yn fwy nag unrhyw fath arall o gân draddodiadol efallai, yn rhyngwladol o ran ei hanes cerddorol.
Ond perthyn y traddodiad morwrol hefyd i Fôn ac Arfon, Meirionnydd, Ceredigion, Sir Benfro a gweddill arfordir Cymru ac mae’r albym hwn yn dangos eto fyth boblogrwydd y siantis a’r caneuon môr yng Nghymru heddiw. Mae’r cyfan yn y caneuon hyn – hiraeth, hwyl a throeon trwstan, straeon a chwedlau, cofnodion hanesyddol, colled a thrallod a rhamant y tonnau sy’n tynnu’n barhaus, a’u hapêl yn ysbrydoli caneuon o’r newydd o hyd.
